زیره سیاه(شاه زیره)

Caraway

زیره سیاه عبارت است از میوه یا دانه یک گیاه دو ساله است.این گیاه در نواحی شمال غربی ایران،نهاوند،البرز،کرمان می روید.دانه زیره سیاه بیضی شکل است و به طول 4 تا 6 میلی متر و به قطر یک میلی متر،به رنگ قهوه ای تیره یا روشن مایل به زرد و شفاف،معطر و با طعم تند می باشد.به این گیاه در زبان فارسی((شاه زیره))یا ((زیره کرمانی))گفته می شود.

   زادگاه اولیه این گیاه کرمان است و اینکه بعضی از مولفان و مترجمان مصر را خاستگاه این گیاهدانسته اند.بین زیره سیاه کرمانی با گونه نبطی آن که در سواحل رودخانه نیل کاشته می شود و سفید خاکستری است فرق بسیاری وجود دارد.

خاصیت هورمونی و ضدعفونی کننده و قدرت میکروب کشی این گیاه خیلی بیشتر از انواع دیگر است.این گیاه دارای انواع مختلف به رنگ های سیاه،سبز،صورتی،زرد،قهوه ای و سفید خاکستری است.اروپاییان این گیاه را به اکثر غذاها اضافه کرده و پنیر را با آن خوشبو و حفظ می کنند.طبیعت این گیاه خیلی گرم و خشک است و به تنهایی برای اشخاص گرم مزاج مضر است.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی:

اسانس فرار حاوی Carvon(کارون)،Limonene(لیمونن)،Carveol(کاروئول)،توجون،پینن،فلاندرون،همچنین حاوی پروتئین،چربی،فلاونوئیدها و ماده ای به نام Mannan(مانان)که خاصیت کم کنندگی اشتها دارد.

مهم ترین مصارف درمانی:

1-یکی از بذور اربعه بادشکن می باشد(تخم زیره کرمانی،تخم انیسون،تخم گشنیز و تخم رازیانه).

2-جهت تحریک معده و دفع بادهای آن بسیار موثر است و نفخ و گاز معده و روده را تحلیل می برد،از طرفی معده را گرم می کند و مقوی آن است و مانع ترش کردن کردن می گردد و قابض است.

3-زیاد کننده شیر مادران و درمان کننده دردهای قاعدگی یا دیسمنوره می باشد.

4-جهت درمان سوزش ادرار و سنگ کلیه و مثانه کاربرد خوبی دارد و خاصیت ادرارآوری مناسبی دارد.

5-ضد میکروب و ضد انگل بسیار قوی است و در عفونت های میکروبی و انگلی به صورت خوراکی تجویز می شود.

6-جویدن دانه زیره سیاه سبب رفع بوی بد دهان می شود.

7-دود کردن این گیاه سبب دفع حشرات می شود.

8-گرد زیره،بند آوردن خونریزی می گردد.

9-در شکل استعمال خارجی،جوشانده زیره سیاه و استفاده از کمپرس آن در قسمت مختلف بدن سبب تسکسن درد خصوصا درد سیاتیک می گردد.

10-روغن فرار آن با تاثیر بر روی عضلات صاف دستگاه گوارش خاصیت ضد اسپاسم دارد.

طریقه مصرف:

1-نیم تا یک قاشق از پودر زیره سیاه را پاک کرده همراه با کمی عسل یا کمی شکر بعد از صبحانه،ناهار و شام میل کنید.

2-دم کرده یک قاشق چایخوری از پودر را در یک فنجان آب جوش بعد از 3 دقیقه دم کشیدن و بعد از ناهار و شام میل کنید.

3-قطره زیره به صورت 20تا30 قطره در یک فنجان آب،حل کرده پیش از غذا استفاده کنید.

4-روغن زیره را به مقدار لازم روی موضع درد ریخته و خوب ماساژ دهید تا کاملا جذب شود.

5-عرق زیره که به عرق لاغری معروف است،ضد چاقی،هضم کننده غذا،ضد مسمومیت،دافع رطوبت معده،بادشکن و ضدنفخ معده می باشد.یک استکان از ان را یک ربع قبل از هر وعده غذایی با کمی آب مخلوط کرده بنوشید.

منبع:تورج زرگرللهی سم شناس دارویی،دکترای دارویی از آمریکا و هلند